Bestuur jou kudde volgens die klimaat

Klimaatsveranderinge beïnvloed produsente se veld en droëland aangeplante weidings direk. Die aankoop van onder andere voere het ’n enorme uitwerking op ’n produsent se bankrekening, en die wispelturigheid van die weerstoestande maak dit uiters moeilik om betyds en voldoende voor te berei vir droogtes en selfs moontlike onverwagse oorstromings.

Vleisbeeste benodig regdeur die jaar voldoende weiding, hetsy dit veld of aangeplante weiding is. Dis veral veeprodusente wat nie oesreste het nie of hul beeste nie op saailande kan of wil laat wei nie, wat hierdeur geraak word.

Hierdie artikel volg op Klimaat se invloed op die plantdatum, wat in die vorige uitgawe van NWK Arena verskyn het. Dit handel oor die uitwerking van die reënval, humiditeit, temperatuur en wind op weidings en vleisbeeste.

Reënval

1 September is amptelik Lentedag, en dan sien almal reeds die prentjie van blomme en bloeisels wat bot. Die vraag is of dit nog steeds ’n realistiese prentjie is.

Reënvalinligting van die Lichtenburg-omgewing oor die afgelope tien jaar toon dat dit in September 2015 laas in dié lentemaand gereën het (Grafiek 1). Dit reën wel in Oktober, maar September se reënval kan baie wisselvallig wees. Dit is veral uiters belangrik ná ’n droë winter, wanneer reën vir weidings broodnodig is.

Grafiek 1: September-reënval in die Lichtenburg-omgewing.

Die gemiddelde reënval vir Oktober oor hierdie tienjaartydperk was slegs 36 mm, met enkele seisoene waartydens dit baie min gereën het. As in ag geneem word dat weidings ten minste ses weke se groei nodig het voor dit benut kan word, beteken dit dat die veeprodusent as reël alternatiewe maatreëls in plek moet hê indien behoorlike reën eers later sou val.

Dit wil voorkom asof Aprilmaand moontlik ’n opwaartse reënvaltendens oor hierdie tydperk toon (Grafiek 2). Daar was egter groot verskille tussen die jare se April-reënvalsyfers – met 2021 en 2023 wanneer bykans geen reën in April ontvang is nie en met groter variasie tussen die laaste aantal jare.

Grafiek 2: April-reënval in die Lichtenburg-omgewing.

Goeie reën in April kan ’n voordelige oordraguitwerking hê vir die lentegroei – veral vir vinnig-groeiende spesies soos bloubuffelgras. Indien die reën in die najaar egter wegbly en té lae temperature ondervind word, beweeg grasse in ’n dormante stadium in. Dit beteken dat die groeitydperk in die herfs verkort en die beskikbare ruvoer in die winter maar min gaan wees.

Humiditeit en temperatuur

Die maksimum temperatuur in September toon moontlik ook ’n opwaartse tendens oor hierdie tydperk (Grafiek 3). Hierteenoor het die minimum temperatuur oor dieselfde tydperk verminder. Dit het waarskynlik ’n uitwerking op die groei van weidings.

Grafiek 3: September se dagtemperature in die Lichtenburg-omgewing.

Indien dit in April min reën en September en Oktober ook ondergemiddelde reënval ervaar, gaan dit groei negatief beïnvloed. Grasse kan hittestres beleef as die temperature hoog is en die grondvog min is. As goeie reën egter in April val, wat die grondvog betekenisvol aanvul, sal die grasse langer kan uithou tydens ’n droë September en Oktober.

Hoë humiditeit se uitwerking op diere is soortgelyk aan hoë aanvoelbare temperature. Diere kan maklik hittestres ervaar by normale omgewingstemperature indien die humiditeit ook hoog is. Studies hieroor toon dat vir elke 1°C styging bo 30°C, die meeste beesrasse se voerinname met tot soveel as 5% daal.

HITTESTRES

Tipiese simptome van hittestres by diere is:

Vinnige asemhaling.
Diere wat lusteloos voorkom.
Verhoogde waterinname en verlaagde kosinname.
Oormatige speekselafskeiding.
Diere wat saambondel om koelte by ander diere te kry.

Diere moet dan verkieslik in kampe met voldoende koelte en nabygeleë water gehou word.

Vrugbaarheid word beskou as een van die hoofkomponente wat kuddedoeltreffendheid in vleisbeesproduksiestelsels beïnvloed. Koeie wat hittestres ervaar se dragtigheidstydperk kan met ongeveer vier dae verkort. Hulle is ook meer geneig om aborsies te hê, produseer kalwers met laer geboortegewigte en groeitempo’s, en hierdie diere produseer biesmelk met ’n swakker gehalte.

Beeste is kwesbaar vir uiterste omgewingstoestande, maar ook vir ’n té vinnige verandering in hierdie toestande. Wanneer diere nie reg bestuur word nie, veral in voerkrale, kan dit lei tot verswakte prestasie en selfs die dood. Gevolglik kan ongunstige temperature en temperatuurskommelings ’n groot finansiële impak hê.

Windspoed

Swak bestuur tydens droogtetye kan tot ernstige bogrondverliese lei. Gekompakteerde grond en minder plantbedekking lei tot verhoogde waterafloop tydens ’n intense reënbui. Hierdie afloop voer bogronddeeltjies weg, wat tot erosie lei. Met swakker produksiepraktyke kan wind ook ’n betekenisvolle rol speel om gronderosie te verhoog.

Dié tendens word dikwels as stofstorms gesien in die voorseisoen of as gewasse nog klein is, wanneer die wind opsteek voor ’n reënbui. Die aangetekende windspoed het in bykans al die maande van hierdie studie ’n effens opwaartse tendens gevolg. Slegs Februarie se data toon ’n redelik konstante windspoed oor die afgelope tien jaar.

Samevatting

Meer aandag behoort aan die uitwerking van veranderende weersomstandighede op weidings en vleisbeeste gegee te word.
Elke produsent moet sy kuddebestuursprogram só aanpas dat hy ondanks die omstandighede steeds optimaal kan produseer.
Dit is gevolglik van kardinale belang om ingelig te wees oor moontlike veranderende klimaatspatrone om sodoende betyds aanpassings in die produksieprosesse te maak.