Dit is Vrouemaand en NWK Arena het by Rachel du Preez (28) se kantoor by AgTech@NWK gaan inloer om met haar te gesels oor moontlike uitdagings wat sy as vrou ervaar in ’n beroep wat nog grootliks deur mans gedomineer word.
Rachel du Preez is net 1,63 m lank. Sommige van die teenwoordiges by Bastion se Fondasiedag, wat op 26 Maart by NWK se opleidingsentrum gehou is, het hoorbaar gegiggel toe Rachel op ’n klein houtplatform agter die podium klim sodat hulle haar kon sien. Toe sy egter eers oor haar vakgebied begin práát, het dié klein en fyn grondkundige vinnig vertroue by die gehoor ingeboesem.
Sy het grondsuurheid só verduidelik dat beide produsente met ’n B.Sc.-graad en diegene wat nie die teoretiese agtergrond het nie, dit sou begryp en iets nuuts leer.
Sy is pragtig geklee in ’n rokkie, stewels en skelrooi naellak wat aan haar vingernaels
pryk. Haar donker hare hang net-net op haar skouers. Wanneer sy egter in ’n profielgat in ’n mielieland moet klim, word dié hare vinnig in ’n bokstert vasgemaak en skroom sy nie om daardie einste rooi naels vuil te maak nie.
Haar beroep bied balans
Rachel het ’n ouer broer en jonger suster en het op ’n plaas tussen Wesselsbron en Bothaville grootgeword, waar haar pa hoofsaaklik ’n saaibedryf van mielies en sojabone het. Sy glo dat sy waarskynlik saam met haar pa sou boer as sy ’n man was.
Sy het in 2015 gematrikuleer en wou veeartsenykunde studeer, maar het eerder op B.Sc. met dierkunde as hoofvak besluit. Toe sy egter die inleiding tot grondkunde doen, het sy dit heelwat interessanter as veekunde gevind en in haar tweede jaar na agronomie en grondkunde oorgeskakel. “Dit was die beste besluit ooit! Ek is baie bly daaroor en glad nie spyt nie,” vertel sy.
Al is sy lief vir landbou, het sy gevoel sy kan meer waarde tot dié bedryf toevoeg deur ander produsente te help om volhoubaarder te boer. Sy is ook lief vir mode en haar beroep bied aan haar die geleentheid om dit tydens haar dae op kantoor te omarm.
Universiteitsliefde lei haar na Grootpan en NWK
Rachel is met Waldo du Preez (29) getroud. Hy is die voorsitter van Grootpan se studiegroep en ’n saai- en beesprodusent. Hy was in sy tweede jaar en Rachel in haar eerste jaar by die Universiteit van die Vrystaat toe hulle ontmoet het. Met hulle eerste afspraak – ’n koffie-date op die dak van Waldo se koshuis – is haar voertuig gesteel!
“Ons het baie lekker koffie gedrink en geconnect. Waldo is ’n grapjas en toe die polisie kom, het hy gesê hy wil ook ’n verklaring aflê en sê toe vir die polisie dat ek my bene in die boot vergeet het. Ek was reeds in trane en hy sê dit!”
Rachel wou haar afstand hou en het hom hierna een keer per week gesien, maar erken sy het “baie vinniger vir hom geval as wat sy gedink het sy sou”.
Sy was besig met haar honneursgraad toe Waldo vir ’n boer in Amerika begin werk het. Sy het op dieselfde plaas werk as ’n grondkundige gekry en was op die punt om by Waldo aan te sluit toe die Covid-19-pandemie die wêreld tref.
Teen Julie 2020 kon sy steeds nie na Amerika reis nie. Waldo sou in elk geval oor drie maande na Suid-Afrika terugkeer. Rachel het toe vir ’n pos by NWK aansoek gedoen en op 1 Augustus as landboukundige begin werk.
Die paartjie is in Januarie 2022 getroud.
Sy moes twéé keer so hard werk
“Ek kan eerlikwaar sê NWK is baie ontvanklik vir vroue in die landboubedryf,” sê Rachel. “Die boere was ’n bietjie moeilik en dit het my twee jaar geneem om hulle vertroue te wen.
“Hulle sou nie sommer bel met vrae nie. Nou is dit non-stop! Of hulle stuur ’n foto en vra ek moet kyk. Nou is dit vir my só lekker en ek kan voel ek het ’n goeie verhouding met hulle.”
Dit sou Rachel egter ook twee jaar neem om vertroue in haarself en haar vermoëns te hê. Produsente wat haar die eerste keer ontmoet, sou dadelik vra of hulle arbeiders moes saamstuur na ’n land om te help. Rachel het egter hul hulp van die hand gewys omdat sy wou wys sy “is hier om te werk”.
Sy vervolg: “Ek wou graag vir kliënte wys: ‘Ja, ek is ’n vrou en ek is klein, maar ek kan die werk selfs beter doen as jou vorige landboukundige.
Sommige produsente was onder die indruk dat hulle met ’n sekretaresse by AgTech@NWK gepraat het en was dan verbaas as Rachel by hul plase opdaag. “Ek love dit om in profielgate te wees, in die son te wees en vuil te raak in die grond!”
Sy is as vrou deeglik bewus daarvan dat sy “sekere lyne nie mag oorskry nie” en meen dat dit in hierdie opsig tog makliker vir haar manlike kollegas is om vriendskappe met hul kliënte te smee. “Ek groet dadelik almal met die hand en sal nie sommer ’n drukkie uitdeel nie. Ek gee aandag daaraan om hul vroue te ontmoet, hulle name te onthou en verhoudings op te bou.”
Vandag kan sy haarself as grondkundige handhaaf en glo sy in die raad wat sy vir produsente gee. “Hy kyk verby die vrou wat voor hom staan en sien die kennis wat ek het, raak.”
’n Beesboer in eie reg
Rachel se pa het gewoonlik kalfies wat hulle met die hand grootgemaak het, verkoop. Hy het egter een van Rachel s’n gehou en dié koei het in haar eerste en derde jaar aan tweelinge geboorte gegee.
Sy het sedert haar skooldae haar spaargeld gebruik om beeste te koop. Vandag het Rachel 50 suiwer Bonsmara-koeie en haar droom is om eendag 100 suiwer koeie in produksie te hê.
Dit is vir haar belangrik om aktief betrokke te wees by elke dosering en brandmerk en presies te weet wat in haar kudde aangaan.
Kollegas staan haar by met moederskap
Die egpaar se eersteling, Reghardt, het op 21 Maart sy eerste verjaardag gevier. Rachel bestempel moederskap as haar grootste prestasie ooit en sê Reghardt vul ’n leemte wat sy nie eens geweet het sy gehad het nie.
Met haar swangerskap het haar manlike kollegas nie geskroom om die swaar werk te doen nie. “Ek het nege maande lank nie op ’n bakkie geklim of ’n boor gedraai nie. Hulle het gehelp sonder dat ek gevra het.”
Tog het sy ná net twee maande se kraamverlof na stimulerende geselskap gesmag en haar vingers het na die grond gehunker. Sy het ’n goeie ondersteuningsnetwerk en kon haar werk hervat. “Daardie village waarvan hulle praat … Jy kort ’n gróót village! As jy ’n mamma en ’n werkende vrou is, is daar maar sommige balle wat op die vloer gaan val en dis okay, jy doen die beste wat jy kan.
“My man is die beste spanmaat waarvoor ek kan vra. Hy respekteer my loopbaan en die doelwitte wat ek in die werkplek wil bereik.”
Sy het geleer om die tydvak waarin sy haarself bevind, te geniet. Reghardt het haar geduld geleer. “Ek lewe sáám in sy stadige tyd ook. Dit was aanvanklik nogal ’n uitdaging.”
Haar werk én moederskap het haar ook goeie tydsbestuur geleer. “Ek probeer my bes om nie my werk huis toe te vat nie. As ek by die werk is, moet ek my tyd baie goed gebruik om dinge klaar te kry en as ek by my seuntjie is, is my fokus by hóm.”
Op ’n ontdekkingsreis saam met die produsent
Rachel vind dit bevredigend om sáám met ’n produsent sy grond te leer ken. “Ek hou daarvan om ’n pad saam met hom/haar te stap en te wys waarom sy/haar grond uniek is en van dié van ’n buurman verskil.
“Ons gaan terug na die basics en kry onder andere kalk en verdigtings reg. Daardie klein veranderings wat ons gemaak het, wat ’n boer dalk nie eens geweet het is belangrik nie, maak ’n reuseverskil. Om daardie oproep met terugvoer te kry dat dit gewerk het, is baie lekker.”
Rachel het ten tye van die onderhoud met NWK Arena daarvan gedroom om later in haar loopbaan ’n mentor vir jonger landboukundiges te kon wees. Sy dien sedert 1 Junie as medebestuurder van Presisieboerdery by AgTech@NWK waar sy tot ’n groot mate dié rol vervul. Hulle is ’n jong klomp landboukundiges by dié departement en Rachel sê dit is juis wat hulle dinamies maak. “Ons is baie gretig om te leer en nuwe tegnologie in te span. Ons maak sáám foute en leer uit mekaar se foute.”
Die span het een keer per maand praktiese opleiding waartydens een van hulle ’n lesing oor ’n onderwerp waarvan hulle baie weet, moet aanbied. “Ons leer by mekaar en is glad nie afgunstig nie. Ons het almal iets waarin ons uitblink en elkeen bring iets na die tafel toe.”
Sy is ook die sekretaresse van die Suid-Afrikaanse Grondopnemersorganisasie (SAGO).
Vroue moet die geleentheid gegun word
Haar raad aan ander vroue wat ook ’n loopbaan in landbou wil volg, is eenvoudig: “Go for it!”
Rachel meen vroue is soos teesakkies. “Jy sal eers weet hoe sterk sy is as sy in kookwater is. Géé net aan ’n vrou die geleentheid en jy sal sien wat in haar steek!”
Sy vervolg: “Min mense is só bevoorreg om die loopbaan te volg waarvoor hulle lief is. Om op ’n Maandag opgewonde te wees en te sê: ‘Kom ons go!’ As jy nie hou van waar jy is nie en negatief is oor jou werk, gaan jou emosionele tenk baie vinnig leeg raak.”
Rachel sê vroue bied boonop “iets anders” as mans. “Ons het ’n sagtheid en presisie wat mans nie noodwendig het nie. Mans is platonies. Hulle doen die werk en kry klaar. Vroue delf dieper. Dit is ook ’n rede waarom die span van AgTech@NWK mekaar goed aanvul.”
Haar oë helder op as sy verklap dat haar groot droom is om eendag blommetonnels te vestig. “Dahlias, rose, krismisrose … Dit sal vir my oor die liefde gaan. Ek love tuinmaak, soos my ma.”
Sy sal graag blomme aan die mark wil lewer en selfs moontlik ’n teetuin vanuit een van die tonnels wil bedryf. Rachel is juis lief vir koffie-afsprake met hegte vriendinne. “Of om na ’n spa te gaan.” Hoewel sy baie min tyd daarvoor kry, is sy ook gek oor perdry.
“Werkplekke moet net die geleenthede vir vroue in die landboubedryf bied. Die meeste van hulle styg ver bo verwagting uit en word bestuurders. Gee ons net die kans en ons sal julle wys,” sluit sy af.
